De yn Burgum wenjende sjonger en lietskriuwer Marcel Smit (1977) is foar de kommende twa jier ‘Wâldsjonger’ fan Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel. Marcel wie al op jonge leeftyd dwaande mei muzyk en brocht yn 2011 syn earste folslein (Wâld)Frysktalige album út. Yntusken steane der trije albums op syn namme en hat er as lietskriuwer in ferskaat oan ferskes skreaun foar oare artysten. Marcel stiet neist syn solo-optredens ek wol mei oaren op it poadium. Foar it teaterprogramma Frisicana bygelyks, dêrmei toert er no troch de provinsje mei Gurbe Douwstra en Piter Wilkens. Yntusken binne de lietsjes fan dizze Wâldpyk-ambassadeur ek net mear wei te tinken út de jierlikse Fryske Top 100. Marcel fynt it in hiele eare om Wâldsjonger te wêzen en wol as echte Wâldpyk de kommende twa jier de Wâlden mei syn ferskes noch mear promoatsje.

Gedichten en lieten

Om it kulturele en literêre libben te stimulearjen ha wy in doarpsdichter beneamd. De doarpsdichter (Wâlddichter of Wâldsjonger) skriuwt sa’n fjouwer Frysktalige gedichten of lietteksten it jier. Hy of sy draacht de gedichten of lieten foar by spesjale gelegenheden of eveneminten. Alle gedichten/lieten wurde pleatst yn De Feanster en Actief. De doarpsdichter is oansteld foar twa jier.


Alvedoarpetocht 

Makke troch: Bente, Jelly, Jelliena en Eline (CSG Liudger Burgum)

It is echt mei in lyts idee begûn
Troch freonen op in moaie jûn
In kuiertocht en Burgum is as earste
De skiep en har laam steane yn it lân 
Ja troch dat lân rinne wy moarn
Om mei te dwaan hoege wie net it measte

Refrein: 
Dit hat de Wâlden ús moai brocht
In nije alvedoarpetocht 
Dêrfan kinne wy wol in tradysje meitsje
De hynsteblommen sjochst dêr stean
De wille bliuwt altyd bestean
It lânskip hjirre sil elke rinner reitsje

In rûte meitsje dat wie frij rap dien
Nei Burgum noch in doarp as tsien
Dêr rint elk mei in soad wille troch hinne
Wy haw al wille fan it meitsjen hân 
De sinne skynt hjir op it lân
Sa’n doarpetocht wol elkenien wol rinne

Brechje: 
Wy binne hast klear mei de tocht
Wy komme yn de lêste bocht
De brêge oer en dan bin wy ek binnen 
It bierke komt no út de tas 
Dy komt oan’t einde goed fan pas
In goeie priis sûnder echt wat te winnen

It liet ‘Underweis’ is makke foar de nije edysje fan it boekje ‘Doarpskuierkes yn Tytsjerksteradiel’ en songen by de presintaasje fan it boekje op 25 april 2024 yn Stania State yn Oentsjerk.

Underweis

Wolkom yn it hert fan de Wâlden 
Yn de doarpen fan Tytsjerksteradiel 
Al bin se hjir soms wat behâlden 
De krite hjir hat noch in siel     

Dy siel sille jo fêst fiele 
Hokker rûte jo hjir ek gean 
It lânskip dat sil jo each striele 
Op de grins fan sân en it fean

Lit jo lâns in greide liede 
Wat troch in beamwal is omheind
Wêr't earder noch heide ’t lân sierde
Hat de tiid de siel noch net skeind

De wyn bringt jo de ferhalen 
Lâns it wetter ek op jo wei 
Mearkes om yn te ferdwalen 
En dat yn elk doarp wer opnij

Pluk de fruchten lâns de paden 
Gean ris in slach troch iepen fjild 
Troch in bosk om te ûntladen 
Sjoch hoe’t it ien en ‘t oar sa ferskilt

De sinne sil hjirre altyd skine
Op it moaiste stik Fryske grûn 
As jo dat by oankomst ek fine 
Dan hat de siel jo ûnderweis fûn

 Marcel Smit

It liet ‘Frijdom wie de heechste wet’ is makke foar en songen by de betinking fan de Slach by Blauforlaet op 11 april 2024.

‘Frijdom wie de heechste wet’

It is hast net mear foar te stellen 
Dat hjir foar frijheid fochten is
Sy dy’t de brêge no passearje 
Stean net stil by dy gebeurtenis

Passanten hoege net te flechtsjen
Net te fjochtsjen foar harren bestean 
Sy kin’ gewoan de brêge brûke
Om der oer of ûndertroch te gean

Lit de brêge in foarbyld wêze 
Foar wat it ien mei it oar ferbynt               
As doel om nei inoar ta te kommen
Sadat elke foarm fan haat ferdwynt

Der is hjir fochten foar de brêge 
En krekt dêrnei binne wy befrijd 
Men kin de heechste wet berikke 
As der earst mar ris in brêge leit

 Marcel Smit
 

It gedicht ‘De Sport’ is makke foar en songen by de huldiging fan de sportkampioenen yn Tytsjerksteradiel op 5 maart 2024 yn it gemeentehûs yn Burgum.

De Sport

Falt de krante op de matte op in moaie simmermoarn 
Dan it leafste dy fan moandei en dan set ik de kofje oan 
Wylst de geur him hjir ferspraat fan dat earste bakje treast 
Lis ik it wrâldnijs oan ‘e kant want de sport dat komt hjir earst

By it lêzen fan de koppen meitsje ik foar mysels in kar 
Hokker stik nim ik earst troch, tsja wat komt it earst oan bar
De Premier League, de Tour de France as de Formule 1 
Myn foarkar dat leit meastentiids wat tichter by it hiem

Hoe soe ‘t mei Jelmar wêze, hat it wykein him wat brocht 
Modesto, Thijs en DFS har wûn dat hie ‘k wol tocht  
Dy Nina en Koerina dogge wat oars as GVV
Mar sy giene allegear wol nei hûs mei in trofee

Sa bliuw ik op ‘e hichte fan it regionaal talint  
En helje ik it maksimale út myn abonnemint 
It oare nijs dat lês ik wol mar mear as in roman 
Fan sport en sportprestaasjes dêr wurd ik pas fleurich fan

Wylst de sporters al wer dwaande binne mei nijer doel 
Wurdt der hiel lokaal noch sjoen nei wat foarich jier opfoel
Want dêrfoar haw wy hjir in priis en dy is relevant 
Want troch sa’n stimulâns bliuwt myn krante ynteressant

 Marcel Smit

It liet ‘Nocht en Wille’ is makke foar en songen by de útrikking fan de Undernimmerspriis Achtkarspelen op 9 novimber 2023 yn de Lantearne yn Surhústerfean.

Nocht en Wille

Nocht en wille kin’ in soad tille         
Ja dat hâldt in minsk oerein            
Nim wat wille en wat nocht             
Dêrmei komst al in hiel ein             
Mar kinst it oer as fierder sjen        
Fynst dysels hieltyd opnij            
Dan giet de wrâld pas iepen             
En giet nocht en wille mei             

Komsto troch ynsicht en hurd wurkjen     
Einlings boppe ’t meanfjild út             
Dan wurdst dêr grif wer ôfmeand        
Mar dat bringt ek guon foarút        
Al wurdt de hûd dan wol wat dikker    
It gefoel feroaret net  
Dat nimt sels noch earder ta 
Tsjinslach jout ek nij ferlet

Kearsankje:
Nocht en wille kin’ in soad tille         
Ja dat hâldt in minsk oerein            
Nim wat wille en wat nocht             
Dêrmei komst al in hiel ein     

Doarsto in earste stap te setten 
Yn in ûnbekende wrâld
Dan skriuwst dyn eigen wetten 
En dan lit krityk dy kâld
It dwaan en doare wurdt beleanne  
Mei respekt mear noch dan jild   
It is ek dy wurdearring 
Wat de ien krekt heger tilt 

Al is’t mei nocht en wille makke 
Der is gjin priis dy dat dekt 
De grutste priis fan dizze jûn 
It is wurdearring en respekt 

©Marcel Smit

It liet ‘Lêze en skriuwe’ is makke foar de Wike fan lêzen en skriuwen fan 8 o/m 15 septimber 2023, mei as doel it bewust wurden en better werkennen fan letterswakkens (laaggeletterdheid).

Lêze en skriuwe

Hy stie noch midden yn it libben 
Hy die it wurk, syn frou de rest
Hy waard wol bypraat troch syn maten
Troch grutskheid nea in oar ta lêst

It gat is djip nei har ferstjerren 
Hy hat de hannen yn it hier
Hy wol har útfeart begeliede
Mar sit te stoarjen nei ’t papier

Kearsankje
Do sjochst it net oan hoe ‘t se rinne
Do sjochst it net oan harren klean 
Sy sille der sels net oer begjinne
It skamjen foar kin bêst fier gean 
Gewoantes kinst altyd trochbrekke
En ek al binne se min te sjen 
Rik in hân ast wat fermoedest 
Sa’n hân is faaks in nij begjin 

Har grutte bek dat wie har wapen 
Sy sloech har troch har skoalletiid 
Al is sy krekt drûch oer de sleat kaam
Sy wist eins net wat sy ferliet 

Pas doe’t se ynseach dat har libben
Dochs wol wat mear as wille wie 
Wie sy bliid dat ien har frege 
Wêrt sy no eins ferlet fan hie 

(Kearsankje werhelje)

Lang om let kin heit en dochter 
No lêze en skriuwe mei elkoar

©Marcel Smit

It liet ‘Winners’ is makke foar de útrikking fan de kultuerprizen yn Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel, op 24 maaie 2023 yn Bûtenpost en op 30 maaie yn Burgum.

Winners

Der is altyd ien de bêste 
De ien is sterker as de oar   
De ien kin fierder as syn grinzen
Wy kin noch fierder mei elkoar 

Der is altyd ien de earste 
De ien is flugger as de oar 
De ien kin heger as syn latte
Wy kin noch heger mei elkoar 

Foar elke einstreek stiet in priis 
En dat is faaks ek wol goed 
Al is de priis fan hjoed wol oars 
Dy giet fierder as dy noed 
De einstreek is hjirre nea it doel 
En it winnen like min 
Dizze winners tinke oars 
Dizze winners tinke oars 
Dizze winners tinke oars 
Sy meitsje ‘t oaren nei it sin

Der is altyd ien de moaiste 
De ien is tûker as de oar
De ien kin djipper as wy tinke 
Wy kin noch djipper mei elkoar

Der hat altyd ien it measte 
De iene doart mear as de oar
Al hat in priis echt wearde 
Ast wat dochste foar elkoar 

Foar elke einstreek stiet in priis 
En dat is faaks ek wol goed 
Al is de priis fan hjoed wol oars 
Dy giet fierder as dy noed 
De einstreek is hjirre nea it doel 
En it winnen like min 
Dizze winners tinke oars 
Dizze winners tinke oars 
Dizze winners tinke oars 
Sy meitsje ‘t oaren nei it sin

©Marcel Smit

It liet ‘Yn it sintsje’, is makke foar de lintsjerein yn Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel op 26 april 2023.

Yn it sintsje 

Sy stean it meast ferskûle  
Tusken gers of beamtegrien 
Yn de lijte fan in beamwâl 
Earne op in rêstich hiem 
 
Krekt heger as it meanfjild
It leafst net yn ’t folle ljocht 
Dêr komme sy ta waaksdom 
Dêr wurdt goed om oaren tocht

Sy bloeie yn de winter 
Yn de simmer yn de hjerst 
Sy bloeie yn it foarjier 
At sy foar gean oan de rest 
Sy bloeie troch yn stoarmen 
Krekt as hat it nea oars west 
Sy krije wol gau in kleur  
Ast se yn it sintsje setst

Harren risping is ferneamd 
En wurdt faak fergees ferdield 
As in soarte fan medisyn 
Dat al hiel gau hiel goed fielt

Wy moat’ der goed op passe
Mar foar wa’t de soart net kin 
Is in lintsje faaks wol handich 
Sa kin elkenien se sjen 

Sy stean it meast ferskûle  
Tusken gers of beamtegrien 
Mar sjochst ynienen in lintsje 
Dan witsto dat is der ien 

©Marcel Smit
 

Argyf, nei eardere gedichten en lieten

Nei de gedichten fan de Wâlddichter 2019-2023 Arjan Hut (hjir moatte jo klikke op Frysk, rjochtsboppe yn de blauwe balke, dêrnei nei ûnderen skrolle nei Wâlddichter Achtkarspelen en dêrop klikke)
Nei de gedichten en lieten fan de Wâlddichter/Wâldsjonger 2017-2018 Meindert Talma
Nei de gedichten fan de Wâlddichter 2014-2016 Suzan Bosch
Nei de gedichten fan de Wâlddichter 2012-2014 Ate Grypstra
Nei de gedichten fan de Wâlddichter/Wâldsjonger 2009-2012 Sytse van der Werf